Zrenjanin

Edgar · Početnik Domaćeg.de

Zrenjanin ... mogao bih satima da pricam o njemu ... nazalost uglavnom negativno ... ali ipak ... sad kada studiram u drugom gradu tek primecujem kako mi nedostaje ...

vive · *plavušica*

Bila sam u Zrenjaninu sa drugom i ono sto sam videla je bilo fenomenalno

Srpkinja80 · Početnik Domaćeg.de

Znam da sam bila jednom tamo ali kao mala vec ali sada se ne secam na grad toliko

Maja S. · Odomaćeni član

Bila sam vise puta u Zrenjaninu, imam familiju tamo...nisam izlazila vani i neznam kakav je nocni zivot...ovako je lep grad, lepo uredjen....

vecadok · Prijatelj foruma

Jedan čovek kome verujem
tvrdi da je to najlepši grad na svetu Laughing

A evo još ponešto o ovom gradu:
Koliko grad Zrenjanin ima mostova? Kako se oni zovu? Koji je najlepši zrenjaninski most? Gde se denula bečkerečka ćuprija? Zar su zaista tri mosta izgubila reku?

Grad na Begeju, prokopavanjem kanala DTD kroz sam centar, postao je grad na dve reke, a u neposrednom okruženju su i Tisa, Tamiš, Stara Tisa, Stari Begej pa je tako Zrenjanin na najgušćoj mreži vodenih tokova u našoj zemlji.

U samom gradu postoje već deset mostova. Neko raspevano pero nazvalo je grad banatskom Venecijom, a stvarni razlog je u široko teritorijalno urbanizovanom području sa pretežno niskom individualnom gradnjom. Naravno, kičma čitavog grada je reka, odnosno reke, pa su mostovi građeni kako se razvijao i grad.

Zrenjaninski mostovi se u narodu zovu: most u Principovoj ili Principov most, most kod SUP-a ili supovski most, pešački most, most u Zmaj Jovinoj ulici, mali most, viseći most, lučni most, lučni most kod klanice, železnički most, mužljanski most. Njihova prava, administrativna imena su drugačija, ali oni žive sada ovako. Svi imaju ili tehničke nazive ili se zovu po odrednici ulice.
Praktično, rekli bi, bez i malo poezije.

Ipak, najviše gradskog sentimenta izazvalo je apsurdno, bezrazložno rušenje Velikog mosta koji je bio simbol grada. Ovo rušenje je bilo samo deo žrtvovanja starog jezgra, pa je čitav ambijent mordenizovan izgradnjom novih poslovnih zgrada.

Još tri zrenjaninska mosta imala su čudnu sudbinu. Presecanjem kanala DTD deo Begeja na kome leži uže gradsko jezgro ostao je odsečen od glavnog toka. Taj deo reke je postao mrtvaja, pretio je da ugrozi zdravlje stanovništva pa se pristupilo originalnom rešenju. Korito je izmuljano i pregrađeno na tri dela koja se zovu, uprkos neobičnom izduženom obliku, gradskim jezerima. Poučeni predhodnim iskustvom tri postojeća mosta su ostala. Mali most je deo užeg jezgra grada, a on u čudu sa jedne strane sada posmatra gradski parking, tamo odakle mu je nekada dolazila reka, a sa druge strane je još čudniji prizor.

Njegov puno mlađi sabrat, Viseći most ostao je i bez malo vode, jer je tu upravo nasip koji deli jezera. Treći lučni pešački most vezuje naselje Malu Ameriku sa Berberskim naseljem.

Skoro da nema Zrenjaninca koji dnevno ne pređe neki od navedenih mostova. Da li se onda sete Andrićevih razmišljanja o mostovima kao mestima na kojima se ukršta najveći broj ljudskih potreba. Ili da li znaju za jednu oporu izjavu jednog isto tako velikog pisca-njegovog antipoda koji je rekao da su mostovi izgrađeni zato da se gaze.

Još uvek nas podilazi jeza nad prizorom rušenja prelepog mosta po kome se zove jedan grad isto kao i nad prizorom mirnodopskog rušenja bečkerečke ćuprije. Oba slučaja strašno opominju. Verujemo da će ovaj neobičan grad projektovati nove i nove mostove sa svim simboličnim značenjima koje oni sadrže u sebi.

Kako je lepo čuti mlade ljude. Čekaću te na mostu. Samo kaži kojem.

vecadok · Prijatelj foruma

Glavna ulica u Zrenjaninu

Kada bi imali čudesnu mogućnost da u glavnoj zrenjaninskoj ulici okupimo sve znamenite i poznate ljude koji su u njoj bar na kratko boravili tokom različitih vremenskih epoha, našli bi se tu, između ostalih, i jedan Mehmed Paša Sokolović, despot Stefan Lazarević, potom Eugen Savojski, ban Josip Jelačić, Marija Terezija, grof Mersi, Konstantin Danil, Dositej Obradović, Đura Jakšić, Svetozar Miletić, Mihajlo Pupin, Uroš Predić... Možda bi ovom spisku poznatih mogli dodati i Bufalo Bila, Džona Forsajta alias Blejk Karington, ili Josipa Broza, već u zavisnosti od njihovih uloga koje su imali boraveći u ovom gradu. Naravno, prošli su glavnom ulicom i mnogi drugi, znani i manje znani, bilo je tu osvajača i oslobodilaca, putnika namernika, trgovaca, običnih građana. Kroz ovu ulicu revolucionarne je 1848. godine vojska Erne Kiša posla u bitku kod Perleza. 1918-te njom je prošla oslobodilačka srpska vojska na čelu sa Brigadirom Ristićem, ruski soldati su oktobra 1944. doneli istim putem još jednu smenu vlasti u gradu na Begeju.

Najstariji Zrenjaninci sa nostalgijom se sećaju i kompozicije malog voza ćire, koja je kroz centralne gradske ulice, uskom prugom odlazila ka Temišvaru, prvih decenija ovog veka. Glavna ulica predstavlja zasebnu celinu sačuvanog starog jezgra nekadašnjeg Velikog Bečkereka, a sada Zrenjanina, i ovaj deo grada naseljen je još od 14 veka.

Do 1879. godine zvanično je obeležena kao ''Ulica Velikog mosta'', a od tada pa do 1919. zove se Hunjadijeva. Između dva rata njen je naziv Kralja Aleksandra. Nemci je imenuju u Ulicu Hermana Geringa, potom gotovo pet decenija nosi ime Maršala Tita, da bi joj 1992. godine bilo vraćeno ime koje i danas nosi: Kralja Aleksandra I Karađorđevića. Promene političkih sistema unutar grada i države direktno su se odražavale na ovu ulicu, poput kakvog lakmus papira ona je redovno u takvim okolnostima menjala ime.

Centralna zrenjaninska ulica, popularni ''Korzo'', danas je najznačajniji stambeno trgovački i poslovni deo grada, kako po funkcionalnosti, tako i po estetskim kriterijumima. Mnoge zgrade u njoj, kao uostalom i ljudi koji su ih podizali, imaju zanimljivu prošlost. Na njenom početku, tu gde se odvaja od Gradskog trga, nalazi se poslovna vertikala nesrećno lociranog ''Vodotornja'', podignutog šezdesetih godina. Nasuprot njoj stoji palata Stevana Bukovca iz 1905. godine. Većina objekata podignuta je, ipak, tokom prošlog veka. Kuća trgovca Stagelsmita, građena u neorenesansi, obnovljena je prethodnih godina. Benceova kuća prva je moderna trgovačko-poslovna zgrada, u kojoj su se Bečkerečani snabdevali kvalitetnim nameštajem iz fabrike Antona Bencea.

Kuće trgovaca Samu Frajnda i Lazara Pire građene su u prvoj polovini devetnaestog veka u klasicizmu, dok kuća Ambrozija Jakšića, takođe trgovca, predstavlja jedan od najlepših primeraka stilske ahitekture neorenesanse, s kraja prošlog veka, i tipičnu građansku kuću razvijene stambene kulture. Ulicu krase i zgrade Srpske pravoslavne crkvene opštine, potom Prve hrvatske štedionice, kao i kuća Đule Dauna, trgovca. Kuća apotekara Lajoša Mencera prva je dvospratnica u gradu. Posebnom lepotom ističe se i zgrada kamenoresca Tunera Teodosija, koju Zrenjaninci zbog neobičnog mavarskog stila u kom je građena, zovu ''Šeherezada''. Istorijski oformljen ambijent ulice vizuelno zatvaraju kubeta bivše Srpske štedionice, danas Centralne apoteke, kuće Šandora Kovača i Panjijeve palate, možda i najreprezentativnije građevine u pomenutom nizu, koja je sačuvana u prvobitnom izgledu iz 1920. godine.

Sadržaji unutar Ulice Kralja Aleksandra I Karađorđevića podređeni su komunikacijskim potrebama žitelja Zrenjanina. Živost i užurbanost prisutni su ovde i primetni od ranih jutarnjih do sitnih noćnih sati. Brojne su se generacije u ovoj ulici susretale, upoznavale, družile, zaljubljivale, pa i rastajale. Uspomene su ostajale i brižno se čuvale.

Prošetajte glavnom zrenjaninskom ulicom. Danas, sutra, prekosutra, svejedno. Povedite nekog bliskog ili dragog i posvetite mu deo svog slobodnog vremena. I vreme ovde ima neko sasvim posebno značenje, neki nepredvidiv tok. U ovoj se ulici, uostalom, ono ne meri minutima ili satima, već vekovima. Na ponos svih Zrenjaninaca.

Ova će vam ulica to omogućiti na najbolji način, onako kako to, uostalom, čini već vekovima.

vecadok · Prijatelj foruma

Katolička crkva u Zrenjaninu

Rimokatolička katedrala na glavnom gradskom trgu u Zrenjaninu izgrađena je 1868. godine, pa je tako skoro najmlađa građevina u ovom ambijentu. Naime, stara barokna crkva koja je tu postojala od l763. godine, izgorela je 1861 i nakon dve godine srušena, pa se pristupilo izgradnji ove nove, po planovima arhitekte Stevana Đorđevića u neoromaničnom stilu. Ova župna crkva posvećena je svetom Ivanu Nepomuku.

U užem centru grada nalaze se još dva visinska ''simbola" novijeg datuma - to je zgrada "Vodotornja" i antena mesnog PTT-a.

U opštoj posleratnoj modi izgradnje raznih višespratnica-nebodera tipa "Beograđanke", "Zagrepčanke", čak je jedno selo u blizini izgradilo "Novomiloševčanku", izgrađena je ova neobična poslovna višespratnica koja se zove "Vodotoranj". Na vrhu zaista postoji bazen kapaciteta milion litara, ali on nikada nije bio u funkciji! Isto tako neobično mesni PTT bio je iznenađen da je dobio dozvolu za izgradnju ogromne metalne konstrukcije u samom centru grada. Da li su ove građevine novijeg datuma trebale da budu vidljiv, prepoznatljiv znak ideološkog trenutka istorije na ovom trgu?

Ipak, kao da ovom tornju ne smetaju novi susedi. U pitanju je trobrodna građevina sa poprečnim brodom, sa polukružnom apsidom na južnoj i visokim zvonikom na severnoj strani. Kada su dani mirni, njegova zvona dopiru do najudaljenijih delova grada.

Unutrašnjost crkve Svetog Ivana Nepomuka je daleko uspešniji i lepši deo ovog arhitektonskog zdanja. Zidove je islikao mesni bečkerečki slikar Jozef Gojgner, po motivima starog i novog zaveta, a po već gotovim resenjima čuvenog ilustratora Biblije Gistava Dorea. Tu su i kopije "Isusa pred Pilatom" Munkaci Mihalja, najvećeg mađarskog slikara, kao i kopija "Tajne večere" Leonarda Da Vinčija. Kopija je i "Madona s detetom" mađarskog slikara Sekelj Bertalana.

vecadok · Prijatelj foruma

Gradska biblioteka

U ovim krajevima, u Bečkereku, crkva i škola su prisutne već vekovima. Neodvojivo od crkvenog i školskog obrazovanja je knjiga. Osamnaesti vek racionalizma i prosvećenosti, i u Bečkereku je ostavio duboke tragove. Uostalom, najveći prosvetitelj srpskog naroda, Dositej Obradović je Banaćanin.

Gradska Kasina je imala biblioteku od 1736. godine, a obavezno školovanje je uvedeno od 1776. godine. Postojala je i biblioteka klasičnih dela u okviru Gimnazije, koju je osnovao Janoš Varadi 1846. godine i koja je bila u manastiru fratara Pijarista. Inače, i Miloš Crnjanski, takođe poreklom iz ovih krajeva, učio je sličnu Gimnaziju.

Krajem devetnaestog veka grad ima još četiri školske biblioteke, biblioteku mađarskog kulturnog udruženja i biblioteku privrednog udruženja Torontalske županije.

Današnja zgrada biblioteke nije uvek imala tu namenu. Raša Popov, književnik, koji je ovde živeo i školovao se, seća se:
Zgrada je ambijentalni deo centra grada, gradskog trga i potiče iz 1882. godine. U njoj se 1892. godine nalazila redakcija gradskog lista "Torontal", kasnije čuvena kafana, pa Privredna banka, da bi od 1967. godine, iako nenamenski građena, dobro poslužila za fond od 150.000 knjiga. Biblioteka je pune tri decenije izdavač časopisa za kulturu, umetnost i društvena pitanja "Ulaznica". Ona je i jedna od matica društvenog okupljanja u gradu, kroz visoko profesionalno organizovane književne večeri. Dodeljuje i veoma uglednu nagradu za moderni umetnički senzibilitet "Todor Manojlović", po čuvenom piscu i eruditi, koji je rođen i živeo u Zrenjaninu. Ovu je nagradu jedne godine dobio Đorđe Balasević i tim je povodom u izdanju Biblioteke izdata njegova knjiga "Dodir svile". Pre Balasevića, laureati su bili Miodrag Pavlović, Milorad Pavić i Miodrag Protić.

Veoma aktivno Zavičajno odeljenje Biblioteke, čiji je član, između ostalih i Radivoj Šajtinac, književnik.

Pisci ovog podneblja koji danas žive u drugim krajevima naše zemlje, rado se vraćaju u svoj grad. To su Pavle Ugrinov, akademik, Jovica Aćin, Vojislav Despotov, Pero Zubac, akademik Tibor Varadi, doktor Vojin Matić.

Zrenjaninska biblioteka je za svoju delatnost dobila mnoga društvena priznanja. To su: "Iskra kulture", Vukova nagrada, Surepova nagrada, a proglašena je i za najbolju ustanovu ove vrste u republici. Zrenjanin uspešno nastavlja dugu tradiciju bibliotekarstva. Danas u gradu postoji na desetine školskih, fabričkih i drugih stručnih biblioteka. I njihov rad nadgleda i stručno potpomaže Gradska biblioteka "Žarko Zrenjanin".

Od rane mladosti, pa do pozne životne dobi, za mnoge sugrađane, poklonike knjige, ona je tiho mesto dragocenog susretanja i sa knjigama i sa dragim ljudima.

vecadok · Prijatelj foruma

Narodni muzej u Zrenjaninu

Kao što Zrenjaninci nisu prežalili stari železni čipkani most koji je srušen i isečen, isto tako nisu prežalili čitav arhitektonski kompleks koji ga je okruživao. U tom se kompleksu nalazila i zgrada Muzeja.

Muzej je menjao ime i lokaciju, da bi se 1966. godine "skrasio" u zgradi nekadašnje Finansijske palate. I ova zgrada je sama po sebi retka. Projektovao ju je peštanski arhitekta Ištvan Kiš, a dovršena je 1893. godine. Jedinstvena je u gradu. Ukrašena je slobodnim skulpturama - figurama koje predstavljaju Industriju, Poljoprivredu, Nauku i Umetnost. Iako namenjena bankarstvu, kao da je bila predodređena da primi veliko bogatstvo materijalne kulture ovog podneblja. Muzej je osnovan 1906, a danas je to ustanova kulture kompleksnog tipa.

Prirodnjačko odeljenje ima preko sedam hiljada eksponata sa botaničkom i zoološkom zbirkom.

Etnološka zbirka sadrži primerke pokućstva, narodnih nošnji, poljoprivredne alatke, predmete zanatstva...

Arheološko odeljenje poseduje više od deset hiljada predmeta materijalne kulture od perioda praistorije do srednjeg veka.

Veoma je bogato Umetničko odeljenje sa kolekcijom slika od 1700. godine do današnjih dana. Posebno mesto zauzima čuveni bečkerečki slikar Konstantin Danil.

Spomen-sobu ima i Tivadar Vanjek, slikar i osnivač Umetničke galerije i slikarske kolonije u Ečki, nedaleko od Zrenjanina.

Posebno svečani osećaj izaziva šetnja po prostorima stalne postavke u delu koji se odnosi na nekadašnje ambijente građanskih kuća, sa stilskim nameštajem i dekorativnim predmetima umetničkog zanatstva.

Muzej ima stalnu postavku i specijalizovane izložbe, kao i izdavačku delatnost, a bavio se i zaštitom spomenika kulture. Iako je trgovina umetničkim i drugim vrednim predmetima već decenijama uzela velikog maha, kod Zrenjaninaca preovladava svest o važnosti ove institucije. Nisu retki legati, otkup predmeta, dokumenata. Već 90 godina žitelji grada vole ovu ustanovu i znaju da je poštovanje prošlosti elementarna kultura svakog pojedinca.

vecadok · Prijatelj foruma

Okolina grada Zrenjanina

U kakvom je okruženju grad Zrenjanin? Šta je zanimljivo u egzotičnim i nelako, etimološki, razumljivim imenima okolnih sela: Aradac, Elemir, Melenci, Kumane, Ečka, Belo Blato, Jankov Most... Ko sve ovde živi? Šta je sačuvano iz prošlih vremena?

Ono što sigurno daje osobitu boju gradskog okruženja je neobična nacionalna šarolikost. Svako od nabrojanih naseljenih mesta u prvom krugu - prstenu gradskog okruženja je drugačijeg nacionalnog sastava. U Aradcu žive već dva veka zajedno Srbi i Slovaci, Elemir se do drugog svetskog rata administrativno i katastarski zvao Srpski i Nemački Elemir, u Melencima živi isključivo srpsko starosedelačko stanovništvo, u Mihajlovu skoro isključivo Mađari, u Jankovom Mostu ogromnom većinom Rumuni, u Ečki nekada Srbi, Nemci, Rumuni i Bugari, a danas Srbi, Rumuni i svi nekadašnji jugoslovenski narodi.

Ečka je na turističkoj mapi najpoznatija. Tu je nekada bilo, od 1781. godine sedište vlastelinstva grofova Lazar, koji su kupili ogromne posede od bečkog dvora, a bili poreklom trgovci Jermeni. Njihov dvorac u engleskom stilu postao je veći centar društvenog i kulturnog života od grada Bečkereka. Na samom otvaranju boravio je i desetogodišnji Franc List.

Uz postojeću Srpsku Pravoslavnu Crkvu - najstariji i najvredniji spomenik kulture iz 1711. godine, i mesnu Rumunsku pravoslavnu crkvu iz 1850. godine, podigli su velelepnu Katoličku crkvu 1884. godine, u kojoj se nalaze slike iz bečke carske riznice slikarskog majstora Mulberca i dela flamanskih majstora. Kasnije, 1956. godine, u Ečki je osnovana Umetnička kolonija koja sada u fundusu poseduje 2.500 dela savremenog jugoslovenskog i srpskog slikarstva.

U blizini Ečke je i najpoznatiji jugoslovenski ribnjak i prirodni rezervat ptica - Carska bara. Dobila je ime po austrijskom prestolonasledniku Ferdinandu, inače strasnom lovcu, i još poznatijoj žrtvi sarajevskog atentata, koji je tu rado boravio. Danas je to zaštićeni prirodnjački kompleks ptičjeg carstva - ornitofaune. Od 310 poznatih vrsta ptica u Vojvodini čak 295 živi ovde. Sa prethodno nabrojanim sadržajima i novoizgrađenim hotelom, sa mogućnošću lova i ribolova i izvrsnim ribljim specijalitetima, ovaj lokalitet je na čestoj meti i Zrenjaninaca i Novosađana i Beograđana koji tu rado provode vikende i godišnje odmore.

Elemir je nekadašnji feudalni posed grofova Kiš, takođe poreklom Jermena. Za njih se vezuje jedna neobična krilatica - tamo gde se pojave Jermeni, beže Jevreji, toliko su bili sjajni trgovci. Jedan Kiš naročito se istakao. To je čuveni general Erne Kiš, pobunjenik iz 1848, pogubljen u Aradu, čiji spomenik je krasio bečkerečki trg od 1906. godine. U Elemiru je bila i prva privatna umetnička kolonija, majstora tapiserije, koji su dobili nagradu - Gran pri na Svetskoj izložbi u Parizu 1910. godine.

U Melencima se nalazi jezero Rusanda i istoimena banja, čije se lekovito blato izvozilo u evropske metropole. Danas je to zavod za rehabilitaciju paraplegičara, hemiplegičara i posttraumatoloski oporavak, inače zadužbina "Bolnom srpskom čovestvu" iz 1867. godine.

U Melencima je jedan od poslednjih mlinova na vetar - Bošnjakova vetrenjača. Ovih krilatih divova je, po popisu iz 1885. godine, bilo u Bačkoj i Banatu 280 i ona je zaštićeni spomenik kulture. Na mesnom groblju nalazi se i kapela porodice Dimitrijević, čiju unutrašnjost je slikarski opremio Uroš Predić.

To je, naravno, samo deo kulturno-turističkog mozaika zrenjaninske okoline. Uz već tradicionalnu otvorenost ove sredine, u već, i u vicevima i šalama poznatoj atmosferi tolerancije, koju simbolizuje tip "lale", a i svih drugih, boravak u gradu Zrenjaninu bio bi nepotpun da se ne upozna i njegovo zaleđe, odakle se ovaj lepi i stari grad već vekovima hrani, stasava i jača. A i sami Zrenjaninci rado odlaze na obližnja izletišta, ili u samom gradu, na "Motelu" ili na veliku i mirnu reku Tisu, kraj Aradca. Tamo, u miru potiskih šuma, u stotinama vikend-kućica, oni se odmaraju za neki novi dolazak u grad, u njegovu magnetsku privlačnost meteža i vreve. U tom mnoštvu niko neće prepoznati stranca, putnika-namernika. Brzo će ga ovaj grad prihvatiti i usvojiti.

vecadok · Prijatelj foruma

Zgrada Skupštine opštine Zrenjanin

Monumentalna barokna zgrada Skupštine u Zrenjaninu, po kojoj je ovaj grad poznat širom zemlje, dobila je današnji izgled pre tri četvrtine veka.

Pre toga, nešto severnije od današnje zgrade, nalazila se na ovom mestu stara zgrada županije koja je ostala iz turskog doba i koja je izgorela u velikom požaru 1807 godine. Sa zgradom je u požaru nestao i dragoceni arhivski materijal.

Izgradnja nove županijske zgrade završena je 1816 god. prema nacrtu arhitekte Josipa Fišera. Kad je grad porastao do administrativnog centra, zgrada je postala pretesna, pa je 1887 god. prepravljena i proširena izgradnjom bočnog krila u stilu neobaroka, a po planovima Dule Partosa i Lehner Edena. Dekorisana je bogato i raznovrsno, ali promišljeno i sa merom. Tokom ovih radova nađeni su mnogobrojni ostaci prethodnih vremena, što svedoči o bogatstvu istorije ovih prostora. Vredan umetnički rad je i kapija dvorišnog ulaza. U dvorištu zgrade nalazi se park koji je svojom lepotom privlačio i nekadašnje Bečkerečane i današnje Zrenjanince. Mnoga deca su ovde provodila najuzbudljivije trenutke svog detinjstva. Danas se ovde odvijaju mnogi umetnički i kulturni sadržaji.

U zgradi se nalazi Svečana sala čiju je dekoraciju izradio Jozef Gojgner (1837-1887). Ovaj svestrano angažovan i nadaren umetnik obeležio je čitav jedan period u umetničkom životu grada. U sali se danas takođe odvija kulturni život.

Ispred ulaza u salu nalaze se prozori u vitražu, na kojima su predstavljeni pravda, znanje i moć, što simbolizuje da su se sve važne odluke u istoriji grada donosile u ovoj zgradi u čijoj su velikoj i maloj dvorani zasedale županijske, okružne, sreske i opštinske skupštine.

vecadok · Prijatelj foruma

Sud i zatvor u Zrenjaninu

Jedna od najmonumentalnijih građevina nekadašnjeg Bečkereka je sudsko zdanje, ili, današnjim jezikom, Palata pravde. Kako i zašto je došlo do izgradnje ove velelepne građevine?

Podizanjem varoši Bečkereka na stepen trgovišta, ukazom Marije Terezije iz 1769. godine, priznato je, putem povelje, pravo građanskoj opštini da izabere svog trgovišnog sudiju i sedam savetnika za rešavanje administrativnih i sudskih akata. Ovaj period smatra se početkom organizovanog pravosuđa u gradu na Begeju. Promene u zakonodavstvu koje su se potom dešavale umnogome su, ako ne i presudno, zavisile od burnih istorijskih i društveno-političkih potresa kojima su žitelji Bečkereka često bili izloženi.

Značajne godine za razvoj sudstva su i 1816-ta, kada je određeno da se poslovanje Magistrata zasniva upravo na pravosuđu, kao i 1832-ga, u kojoj je Poveljom cara Franje i ustanovljen gradski magistrat, sastavljen od sudije i sedam senatora.

Kada je grad 1850. godine dobio Sreski, a ubrzo i Okružni sud, ova nadleštva bila su smeštena u zgradama oko današnjeg pozorišta. Ovakav smeštaj sudova potrajao je više od pola veka, kada otpočinju dogovori o podizanju nove sudske zgrade. O kulturnom prosperitetu grada i duhovnoj klimi koja je tada vladala svedoci i to da su marta 1906. godine, po raspisivanju konkursa, pred arhitekte postavljeni jasno određeni zahtevi u pogledu lokacije, izgleda fasada, razmeštaja i veličine prostorija i spratnosti za zgradu koja bi reprezentovala grad u širim okvirima.

Prvu nagradu na konkursu dobili su peštanski arhitekti Šandor Ajner i Markus Rimer, dok su građevinski poslovi povereni Karolju Hofu, preduzimaču, takođe iz Budimpešte. Radna snaga, koju su pretežno sačinjavale žene, bila je iz Bečkereka i okoline. Zgrada u duhu romantizma dovršena je 1908. godine i predstavlja jednu od prvih monumentalnih i prepoznatljivih građevina s početka našeg veka. U njoj se ogleda snažan uspon grada u periodu razvoja kapitalističke privrede.

I tako, namenjena narodu i građena zbog naroda, raskošna Palata pravosuđa nalazi se u desetoj deceniji postojanja. Žitelji ovoga grada i okoline koristili su usluge Suda kad je bilo neophodno, ali i manje potrebno. Parnica je bilo raznih - zbog imovinskih problema, krađa, dugovanja, privrednih prestupa, porodičnih razmirica kao, uostalom, i u drugim sudovima. O tome postoji čitav niz anegdota, a stranice lokalne štampe često su bile popunjene tzv. "crnom hronikom" koja je uzbuđivala i još uvek uzbuđuje žitelje ovoga grada i okoline. Bilo je, nažalost, i suđenja za najteža krivična dela i kazni dugogodišnje robije. Danas je u ovoj zgradi sedište Opštinskog, Okružnog i Privrednog suda.

U sastavu sudskog zdanja je i zatvor. Austrijanci su čak imali posebnu arhitektonsku disciplinu, projektovanje zatvorskih ambijenata. Pošto je poslednja moderna imperija, "tamnica naroda", bila veoma geografski prostrana i prelazila na niz, danas posebnih, država, za svaki milje postojao je zaseban tip zatvora- za brđane, za ravničare, itd...

Zrenjaninski zatvor je sasvim istorijski sačuvana celina, ustanova tzv. "zatvorenog" tipa. Često je služio i kao prostor za snimanje televizijskih drama i filmova. Od nedavno u njemu se održavaju i likovne izložbe i drugi kulturni sadržaji. U publici su i zatvorenici i slobodni građani. Treba imati mašte pa pretpostaviti šta jedni o drugima misle.

Jovan Sterija Popović je duhovito definisao brak kao kavez u kome oni koji su napolju žele da u njega uđu, a oni koji su unutra žele da iz njega izađu. Ironično malo, da ne bude tako i sa dve vrste publike u zrenjaninskom zatvoru?