Raska

pinkie · Prijatelj foruma

Prema dostupnim istorijskim podacima Raška je osnovana 17. septembra 1845. godine ukazom o podizanju varoši Raške koji je potpisao knez Aleksandar Karađorđević. Donošenju ukaza predhodio je rad državne komisije na ispitivanju postojanja uslova za podizanje varošice na Glavnom sastanku, čiji je predsednik bio Atanasije Nikolić.

Feliks Kanic - Raška 1865. godine
Predlog o potrebi osnivanja varošice Nikolić je obrazložio činjenicama da je Raški sastanak ustanovljen odmah po podizanju granične stražarnice - karaule na državnoj granici sa Turskom, da se tu ostvaruju mnogobrojni kontakti građana sa obe strane granice, trguje i obavljaju drugi privatni poslovi, tako da je postalo nužno stalno prisustvo sreskog kapetana koji bi rešavao nastale probleme građana.

Na osnovu predloga komisije, tadašnji ministar unutrašnjih poslova Ilija Garašanin govorio je Sovjetu 1. septembra 1845. godine, da bi Sovjet Kneževine na sednici od 6. septembra 1845. godine doneo odluku o formiranju varošice Raška. Predlog ministra unutrašnjih poslova Garašanina sadržao je i plan varoši Raške sa pratećim zdanjima koji je uradio carinik Nikola Alković.

Prvi urbanistički plan Raške iz 1844. godine
[preuzmite: 1412 x 1896, 168 KB]

Činjenica je da je Raška od svog osnivanja formirana kao gradska sredina sa predispozicijama da postane centar ovog dela Srbije. Vrlo brzo po osnivanju nastaju i preduslovi za to: osniva se carinarnica, razvija se školstvo, sudstvo, zanatstvo, građevinarstvo, začinje industrija eksploatacijom rudnog i šumskog blaga.

U jednom periodu, tokom Prvog svetskog rata, od 31. oktobra do 15. novembra 1915. godine, Raška je na neki način bila prestonica Srbije jer su u njoj odsedali kralj i tadašnja srpska vlada.

Političke i administrativno-teritorijalne podele Srbije uticale su na promene teritorijalne organizacije prostora opštine Raška. Današnja teritorija opštine Raška od 1837. do 1886. godine pripadala je studeničkom i jednim delom jošaničkom srezu. Od 1866. do 1955. godine Raška je pripadala studeničkom srezu, a od 1955. do 1967. godine kraljevačkom srezu. Deo teritorije današnje opštine Raška, koji je do 1912. godine bio u sastavu Turske, po oslobođenju pa sve do 1947. godine bio je u sastavu deževskog sreza.

Današnja opština Raška kao osobena funkcionalno-prostorna celina formirana je 1960. godine

pinkie · Prijatelj foruma

Opština Raška nalazi se u jugozapadnom delu Srbije i zahvata središni deo Ibarske doline, zapadne delove Kopaonika i istočne padine Golije. Prostire se na površini od 666 km2. Raška ima veoma povoljan geografski položaj. Dolinom Ibra ovo područje je na severu povezano sa Zapadnim Pomoravljem i Šumadijom, na jugu sa Kosovom i Metohijom, na istoku dolinom Jošanice, desnom pritokom Ibra, sa Aleksandrovačkom župom i Toplicom, i na jugozapadu Dolinom reke Raške sa Crnom Gorom.

Reljef i geografski položaj uslovili su raznovrsnu klimu u raščanskom području. Klima je umereno kontinentalna. Najhladniji mesec u toku godine je januar. To je jedini mesec sa negativnom temperaturom. Minimalne temperature javljaju se u drugoj polovini januara i prvoj polovini februara. Maksimalne temperature javljaju se u julu.

Hidrografska mreža je gusta, jer na 1 km2 teritorije opštine Raška dolazi 550 metara vodenih tokova. Najvažniji vodeni tok je reka Ibar sa svojim pritokama Raškom i Brvenicom sa leve i Jošanicom, Rudničkom i Radošickom rekom sa desne.

Ovaj prostor obiluje hidrološkim prirodnim retkostima, koje čine: radioaktivni izvori, jezera, vrela i termalni izvori. Najpoznatiji radioaktivni izvori su Marina voda i Kaznovske bačije, a od jezera Semeteško jezero koje se nalazi u istoimenom selu na padinama Kopaonika. Najizdašniji izvori termalne vode se nalaze u Jošaničkoj Banji.

Reka Ibar
Prema podacima iz poslednjeg popisa Raška ima 28.747 stanovnika. Stanovništvo ima homogenu nacionalnu strukturu, pošto u ukupnom broju Srbi čine više od 96% stanovništva. Guistina naseljenosti opštine je 43 stanovnika na 1 km2. Stanovništvo živi u 61 naselju čija je prosečna veličina 10,2 km2. Opština je teritorijalno podeljena u 18 mesnih zajednica.

Administrativni, politički i privredni centar opštine je grad Raška koji ima oko 9.400 stanovnika. Karakter gradskih naselja imaju još i Baljevac (oko 4.000 stanovnika) u kome su locirani najznačajniji industrijski kapaciteti i Jošanicka Banja (oko 2.000 stanovnika), koja, ipak, još uvek predstvalja samo veliku šansu za razvoj banjskog turizma.

Vodeće grane privrede su industrija i rudarstvo, turizam i poljoprivreda.
Najznačajniji proizvodi industrije koji su traženi i na svetskom tržištu su magnezijum metal, bezalkalno stakleno vlakno i rezana građa.

Rudno bogatstvo opštine je raznovrsno (kameni ugalj, azbest, olovo, cink, borni minerali ...).

Panorama Raške
Raška raspolaže značajnim turističkim kapacitetima. Kopaonik danas predstavlja najznačajniji planinski turistički centar u Jugoslaviji.

S obzirom na brdsko-planinski karakter područja oslonac poljoprivredne proizvodnje je stočarstvo i voćarstvo.

Raška kao središni deo stare srednjovekovne srpske države Raške, poseduje brojne spomenike srpske srednjovekovne kulture i pismenosti, među kojima su najpoznatiji manastiri Gradac, Stara i Nova Pavlica, Končul, kao i mnoge crkve izgrađene u periodu od 12. do 14. veka.

Raška ima bogatu tradiciju kulturnog i duhovnog stvaralaštva i veliki broj priznatnih kulturnih stvaralaca u razlicitim oblastima duhovnosti.

Sportski život organizovan je u više sportskih društava i klubava od okružnog do saveznog ranga takmičenja.

pinkie · Prijatelj foruma

Poljoprivreda
Imajući u vidu prirodne potencijale poljoprivreda je predstvaljala dugi niz godina vodeću granu privređivanja u opštini.

Od ukupne površine teritorije opštine na poljoprivredno zemljište otpada 33.500 hektara ili oko 50%, na šume 28.500 hektara ili 43%, dok 7% čini neplodno zemljište.

Što se tice vlasničke strukture u privatnoj svojini se nalazi 71,25% poljoprivrednih površina i čak 99,5% oraničnih površina.

Pošto je više od 70% poljoprivrednog zemljišta pod pašnjacima, onda je razumljivo da je stočarstvo najrazvijenija poljoprivredna grana. Stočni fond u opštini Raška 1981. godine imao je sledeću strukturu: goveda 12.116, ovaca 33.006, svinja 8.595, živine 52.535. Ni povoljni prirodni uslovi nisu mogli da održe stočni fond iz navedenog perioda. Njegovom daljem siromašenju doprinela je neadekvatna državna politika prema poljoprivredi i selu pa je broj stoke na kraju 1998. godine izgledao ovako: goveda 6.799, svinja 5.826, ovaca 10.738 i živine 63.691.

Voćarstvo takođe predstavlja razvijeniji deo poljoprivredne proizvodnje. Beleži se stalan porast broja stabala voća. Najbrojnija su stabla šljive i na ovo voće otpada 78% zasada, na jabuke oko 15%, dok ostalo voće čini oko 7% stabala.

Ratarska proizvodnja ima ekstenzivni karakter. Proizvodnja žitarica po hektaru je veoma niska.

U poljoprivrednoj proizvodnji sve se više koristi poljoprivredna mehanizacija. Danas na podrucju opštine ima 1.525 traktora, 1.235 motokultivatora, 807 samohodnih motornih kosačica, 888 prekrupaca i mlinova, i mnoštvo druge priuključne poljoprivredne mehanizacije.

pinkie · Prijatelj foruma

Saobracaj
Na razvijenost saobraćaja uticali su različiti prirodni i društveni uslovi. Može se reći da Raška danas ima veoma razvijenu i raznovrsnu saobraćajnu infrastrukturu. Izgradnjom puteva, železničke pruge i pošte omogućili su intenzivni razvoj drumskog, železničkog i telefonskog saobraćaja.

Drumski saobraćaj

Autobuska stanica Raška
Na teritoriji opštine ukupno ima 55 km magistralnih i 113 km regionalnih puteva, od čega 123 km sa asfaltnom podlogom, 34 km makadama i oko 10 km sa zemljanom podlogom. Pored toga izgrađena je mreža lokalnih puteva u dužini od 386 km.

Lokalna putna mreža ima 66 km puteva sa asfaltnom podlogom, 201 km sa podlogom tucanika i 119 km sa zemljanom podlogom.

Prema podacima opštinske uprave na području opštine ima 6.725 putničkih vozila, 358 teretnih vozila i 82 autobusa.

Prevozom robe i putnika bave se DP »Jugoprevoz« Raška i oko 40 privatnih prevoznika.

Železnički saobraćaj

Železnička stanica
Poseban značaj za razvoj saobraćaja na raščanskom području imala je izgradnja ibarske železničke pruge (pruga Kraljevo - Raška - Kosovska Mitrovica) koja je u saobraćaj puštena 1931. godine.

Ibarska železnička pruga na ovom području ima četiri železničke stanice (Brvenik, Jošanicka Banja, Raška i Rudnica), jedno transportno mesto u Piskanji, i dva stajališta za putničke vozove (Rvati i Kaznoviće).

Broj putnika na železničkoj stanici Raška kretao se godišnje i do 100.000, a obavljan je i značajan utovar i istovar robe, posebno pre izgradnje kopnenog dela Jadranske magistrale i pruge Beograd - Bar.

pinkie · Prijatelj foruma

Turizam predstavlja jednu od najznačajnijih privrednih grana opštine Raška. Na osnovu izgrađenih kapaciteta i stvarnog turistickog prometa, Raška spada u vodeće turističke destinacije u Srbiji.

Konaci »Sunčani vrhovi«
Osnovni nosioci razvoja turizma u opštini su »Genex« i »Putnik«. Pored toga turizmom i ugostiteljstvom na području opštine Raška se bavi još 17 preduzeća u društvenoj svojini i preko 70 privatnih ugostitelja.

Najznačajniji turistički potencijali opštine su Kopaonik, Golija i Jošanička Banja.

Turistički centar Kopaonik raspolaže sa preko 6.500 postelja i bogatim sadržajem ponude. Posebno je bogata zimska ponuda koja sadrži 50 km uređenih alpskih staza i 20 km nordijskih staza, sistemom od 21 žičare i ski lifta i četiri bebi lifta.

Turistički centar Kopaonik godišnje ostvari i do 120.000 turista sa preko 700.000 noćenja.

Turističku ponudu Raške čini i veliki broj spomenika kulture (manastir Gradac, Stara i Nova Pavlica, Nikoljača), kao i manastiri koji su u na teritoriji drugih opština ali su veoma blizu (Studenica, Sopoćani, Petrova crkva, Đurđevi stupovi i Crna Reka).

Reka Samokovka
Sa turističkog aspekta treba istaći da Kopaonik ima veoma interesantnu floru i faunu. Različitost klimatskih zona i njihovog uticaja uzrok su pojave većeg broja reliktnih biljnih vrsta, od kojih je 30 vrsta zaštićeno Uredbom o zaštiti prirodnih retkosti Srbije. Medu životinjama prirodnu retkost predstavljaju Suri orao, Sivi soko, Planinska ševa, Krstokljun, Sivi puh, Buljina, Divlja mačka.

Zaštitom prirodnih retkosti bavi se Nacionalni park Kopaonik koji je osnovan 1981. godine. Pod posebnom zaštitom Ncionalnog parka je 698 hektara izdvojenih u 11 rezervata prirode i 26 prirodnih spomenika, 12 geomorfoloških, 6 geoloških, 8 hidroloških i 15 objekata svrstanih u nepokretna kulturna dobra.

pinkie · Prijatelj foruma

Sportske i takmičarske aktivnosti obavljaju se u okviru sportskih društava i klubova koji se takmiče od okružnog do saveznog ranga takmičenja.
Postoji četiri fudbalska kluba među kojima najznačajnije rezultate postiže Fudbalski klub »Bane« koji se takmiči u drugoj saveznoj ligi gde se nalazi pri vrhu prvenstvene tabele. U okviru raznih selkekcija u ovim klubovima trenira 410 mladih ljudi.

Rukometni klub »Bane«

Pored fudbalskog sporta koji je najrazvijeniji, sportisti Raške takmiče se još i u rukometu, smučanju, atletici, karateu, tekvondu, odbojci i stonom tenisu. Posebno su značajni rezultati koje postižu smučari Raške medu kojima ima i državnih reprezentativaca.

Ukupan broj aktivnih sportista je veci od 600.

Četiri fudbalska igrališta i sportska hala koja je kapaciteta 2.500 posetilaca pružaju zadovoljavajuće uslove za trening i takmičenja u svim sportovima.

pinkie · Prijatelj foruma

evo i nekoliko slika...

andjeo82 · Početnik Domaćeg.de

Svaka cast! Ja sam rodom iz Raske i saznao sam dosta stvari od tebe Smile

Pretpostavjam da je glavna literatura za ovo bila knjiga od mog pokojnog komsije Radoslava Pavlovica....
Na sve ovo, zasad, imao bih da dodam da je nejtrofejniji i najjaci sport u Raski karate. Karate klub Bane iz Raske osvojio je nekoliko stotina medalja do sada, na desetine drzavnih prvenstava i pokupili su i nekoliko medalja sa raznih evropskih i svetskih prvenstava.
Kulturno umetnicko drustvo "Brvenik" iz Raske, jedno je od najjacih u drzavi, puno putuju po inostranstvu i verno prezentuju nasu kulturu.
Eto...za sad toliko, ako se setim jos necega, dodacu Smile

POZDRAV!!!